COVID-19 pandemisi tüm dünyada benzeri görülmemiş bir kapanmaya neden olmasına rağmen iş dünyası bahse konu kapanmayı uzaktan çalışma modelini geliştirerek aşmıştır. Uzaktan çalışma modeli, özellikle bulaşıcı hastalık riskinin yüksek olduğu dönemlerde, iş sağlığını koruma ve sürdürülebilir ekonomik faaliyetlerin devamlılığını sağlama amacı için ara bir çözüm gibi düşünülse de pandemi bitmesine rağmen halen yoğun bir şekilde uygulanmaktadır. Bu durumun en önemli nedeni şüphesiz işverenlerin artan maliyetleri azaltma çabasıdır. Bu makalemizde uzaktan çalışma modelinde işveren ve çalışanların haklarını inceleyeceğiz. Bursa Avukat ve Bursa İş Hukuku Avukatı olarak genel anlamda İş Hukukunun konusuna giren tüm alanlarda uzman İş Hukuku Avukatı kadrosu ile Türker Hukuk Bürosu olarak yanınızdayız.
Uzaktan Çalışma Modelinin Kanuni Dayanağı
Uzaktan çalışma modeli 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesinde düzenlenmiştir. Madde metninde yer alan tanım ve hükümler şu şekildedir:
(4) Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.
(5) Dördüncü fıkraya göre yapılacak iş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır.
(6) Uzaktan çalışmada işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz. İşveren, uzaktan çalışma ilişkisiyle iş verdiği çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmek, gerekli eğitimi vermek, sağlık gözetimini sağlamak ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
(7) Uzaktan çalışmanın usul ve esasları, işin niteliği dikkate alınarak hangi işlerde uzaktan çalışmanın yapılamayacağı, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının uygulanması ile diğer hususlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
Bu madde de belirtilen yönetmelik, Uzaktan Çalışma Yöentmeliği adı altında 2021 yılında çıkarılmıştır. Yönetmelikte, kanun maddesinde yazan hususlar detaylandırılmıştır.
Uzaktan Çalışma Sözleşmesinde Yer Alacak Konular
Uzaktan çalışma ilişkisinin hukuki temeli, taraflar arasında yazılı olarak yapılan iş sözleşmesidir. Bu sözleşmede, çalışma ve dinlenme süreleri ile işveren tarafından temin edilip işçinin kullanımına verilecek ekipmanların neler olduğu, işçinin çalışma sırasında yapacağı masrafların nasıl karşılanacağı, işçinin işverene ait bilgileri koruma görevi ayrıntılı bir şekilde yer almalıdır.
Uzaktan Çalışan İşçilerin Hakları
Uzaktan çalışanlar, işyerinde çalışan işçilerle eşit haklara sahiptir. İş Kanunu ve Uzaktan Çalışma Yönetmeliği çerçevesinde sahip oldukları başlıca haklar şunlardır:
a. Ücret ve Eşit Muamele Hakkı
- Uzaktan çalışanlar, diğer çalışanlarla aynı ücret ve sosyal haklara sahiptir.
- İşveren, uzaktan çalışana asgari ücretten aşağı ücret ödeyemez ve diğer çalışanlara sağlanan haklarda ayrımcılık yapamaz.
b. Çalışma Süresi ve Fazla Mesai
- Günlük ve haftalık çalışma süreleri, işyerinde çalışan işçilerle aynıdır (4857 sayılı Kanun, md. 63).
- Fazla mesai yapılması halinde, çalışanlardan yazılı onay alınmalı ve fazla mesai ücreti ödenmelidir.
c. Dinlenme Hakları
- Uzaktan çalışanların yıllık izin, haftalık dinlenme gibi hakları korunur ve işyerinde çalışan işçilerle aynıdır.
d. İş Sağlığı ve Güvenliği
- İşveren, uzaktan çalışanın güvenli bir çalışma ortamına sahip olması için bilgilendirme ve gerekli denetimleri yapma yükümlülüğüne sahiptir.
e. Bilgiye Erişim ve Görüşme Hakkı
- Çalışan, işiyle ilgili bilgiye erişme ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi için işverenle görüşme hakkına sahiptir.
Kısaca uzaktan çalışma modelinde işveren, iş sözleşmesinden doğan eşit muamele yükümlülüğü gereği, uzaktan çalışan işçiye klasik istihdamda çalışan işçiye uyguladığı tüm hak ve yükümlülükleri aynı şekilde sağlamalıdır. Yani, uzaktan çalışanla ofiste çalışan arasında hiçbir ayrım yapılamaz. Bu doğrultuda, işçinin, işverenin sağladığı ekipmanları özenle kullanmak ve işverenin talimatlarına uygun şekilde çalışma, iş sırasında erişilen gizli bilgileri koruma ve üçüncü kişilerle paylaşmama, çalışma disiplinine ve sözleşmede belirtilen saatlere uygun hareket etme yükümlülüğü; işverenin de ücret ödeme, işçiyi gözetme, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alma, işçiye gerekli olan ekipmanları temin etme, işçinin yapacağı masrafları ödeme gibi yükümlülükleri aynen devam eder.
Uzaktan çalışma modeli, klasik çalışma modellerine göre iş verimliliği ve iş koordinasyonu açısından daha zorlu olmasına rağmen, özellikle büyük şehirlede yaşanan trafik çilesinden kurtardığı için çalışanların motivasyonunu artırmakta ve işverenin maliyetlerini düşürmektedir. Bu nedenle pandemi sonrası kalıcı hale gelmiştir.
İş Davaları pek çok açıdan dikkatli olunması gereken davalardır. Bu nedenle herhangi bir hak kaybı yaşamamak için alanında uzman bir avukattan danışmanlık alınması faydalı olacaktır. Bu bağlamda Bursa Avukat ve Bursa İş Hukuku Avukatı olarak İş Hukukunun alanına giren tüm konularda uzman İş Hukuku Avukatı kadromuz ile Türker Hukuk Bürosu olarak hukuki destek ve danışmanlık hizmeti vermekteyiz.
İş Hukuku ile ilgili sorularınızı Bursa Avukat ve Bursa İş Hukuku Avukatı olarak Türker Hukuk Bürosu’na sorabilirsiniz.
