Kıdem tazminatı, iş hukukunun en önemli konularından biridir. Yıllarca çalıştığı iş yerinden haksız bir şekilde çıkarılan veya yaşadığı haksızlıklarla kendisi ayrılmak zorunda kalan işçinin güvencesi kıdem tazminatıdır. Tabi ki, her işçi iş sözleşmesi sona erdiği zaman kıdem tazminatına hak kazanır anlayışı doğru değildir. Kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için belirli koşulları biraraya gelmesi gerekmektedir. Aşağıda bu şartları ve kıdem tazminatının matematiksel olarak nasıl hesaplanacağını inceleyeceğiz. Bursa Avukat ve Bursa İş Hukuku Avukatı olarak genel anlamda İş Hukukunun konusuna giren tüm alanlarda, özel anlamda ise kıdem tazminatı konusunda uzman İş Hukuku Avukatı kadrosu ile Türker Hukuk Bürosu olarak yanınızdayız.
Kıdem Tazminatı Nedir?
İşçinin kanunda belirtilen birtakım şartların bulunması halinde iş sözleşmesinin feshedilmesi üzerine işverenden aldığı tazminata kıdem tazminatı denir. Dolayısı ile kıdem tazmimatına hak kazanılabilmesi için öncelikle bu şartların gerçekleşmesi gerekmektedir.
Kıdem Tazminatının Şartları Nelerdir?
Kıdem tazminatının koşullarını; İş Kanunu, Deniz İş Kanunu veya Basın İş Kanunu kapsamında bulunma, söz konusu kanunlara tabi bir iş sözleşmesinin bulunması, sözleşmenin belirli sebeplerle sona ermesi ve kıdem koşulları olarak vurgulamak mümkündür. Bu şartları maddeler halinde şöyle sıralayabiliriz:
- Kanuni Olarak İşçi Sayılmak: Kıdem tazminatının ilk şartı işçi olmaktır. Buna göre İş Kanunu, Deniz İş Kanunu veya Basın İş Kanunu’na göre işçi sayılan kişiler ancak kıdem tazminatı alabilir. İş Kanunu’nun 4. Maddesinde işçi sayılmayan kişiler sıralanmıştır. Bu kişiler kıdem tazminatına hak kazanamaz.
- Belirsiz Süreli İş Sözleşmesinin Olması: İş sözleşmesinin yazılı veya sözlü olmasında bir farklılık bulunmamaktadır. Uygulamada sözleşmeler çoğunlukla sözlü olmaktadır. Burada önemli olan sözleşmenin belirsiz süreli olmasıdır. Dolayısı ile belirli süreli yapılan sözleşmelerde sürenin sona ermesi ile iş ilişkisi sona erer ve kıdem tazminatına hak kazanılamaz.
- İş Sözleşmesinin Feshedilmesi: Kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız bir şekilde feshedilmesi veya işçi tarafından haklı bir nedenle feshedilmesi gerekmektedir. Bu nedenle eğer iş veren iş sözleşmesini haklı bir nedenle feshederse veya işçi haksız bir nedenle feshederse kıdem tazminatına hak kazanılamaz.
- Kıdem Koşulu: Kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için son şart ise, işçinin en az bir yıllık çalışmış olmasıdır. Bir yılın altındaki çalışmalarda maalesef kıdem tazminatı söz konusu olmamaktadır.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı kural olarak her kıdem yılı için 30 günlük ücret tutarında ödenir. Tam yıldan arta kalan süreler de ise bu rakam orantılı olarak hesaplanıp tazminata eklenir. Kıdem tazminatı son alınan ücret üzerinden hesaplanır. İşçiye ayrıca para veya parayla ölçülmesi mümkün menfaatler de sağlanmış ise bunlar da kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınır. Kıdem tazminatı kısaca işçinin çalıştığı yıl sayısının, aldığı maaşın brütüyle çarpılması sonucu elde edilen tutardır. Brüt hesaplanırken yol yemek ve işçiye yapılan maaşı dışındaki yan ödemeler dahil edilir. Kıdem tazminatı hesaplama için çalışılan yılın dışında arta kalan günler ise günlük brüt ücret ile çarpılır. Toplam miktardan binde 7,59 oranında damga vergisi kesintisi yapılır. Yapılan bu kesinti sonunda geriye kalan miktar kıdem tazminatı olarak banka kanalıyla işçiye ödenir. Ödendiğinin ispatı işçiye değil işverene aittir.
Kıdem tazminatının tavan miktarı her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığının yayınlamış olduğu genelge ile belirlenir. 2025 yılının ilk yarısında uygulanacak kıdem tazminatının tavan miktarı 46,655.43 TL’dir. Dolayısı ile işçinin alabileceği en yüksek kıdem tazminatı tutarı bu rakamın çalıştığı yıl sayısı ile çarpılmış halidir.
Örnek Kıdem Tazminatı Hesaplama
Yukarıda teorik olarak açıkladığımız hususları burada pratik yaparak somutlaştıralım. Örneğin 3 yıl 9 ay 15 gün kıdemi olan ve son brüt maaşı 30.000 TL olan işçinin kıdem tazminatı şu şekildedir:
Tam Yıllar: 3 yıl * 30.000 TL = 90.000 TL
Artan Aylar: 9 ay: (9/12) * 30.000 TL = 22.500 TL
Artan Günler: 15 gün: (15/365) * 40.000 TL = 1.232,87 TL
Toplam Kıdem Tazminatı: 90.000 TL + 22.500 TL + 1.232,87 TL = 113.732,87 TL
Yukarıda detaylı bir şekilde açıklandığı üzere kıdem tazminatı hesaplanırken işçinin çalıştığı her tam yıl brüt ücreti ile çarpılır. Sonra tam yıldan artan ay sayısı 12’ye bölünüp brüt ücret ile çarpılır. Son olarak ise artan gün miktarı 365’e bölünüp brüt ücret ile çarpılır. Çıkan tutar, kıdem tazminatıdır.
Kıdem Tazminatı Davası
Yukarıda anlatılan şartların gerçekleşmesi sonrasında kıdem tazminatına hak kazanmasına rağmen tazminatını alamayan işçi öncelikle arabulucuya başvurmalıdır. İşçi alacakları zorunlu arabuluculuğa tabi olduğundan mahkemede dava açılmadan bu yolun tüketilmesi gerekmektedir. Zorunlu arabuluculukta sonuç alınamaması halinde ise iş mahkemesine dava açılmalıdır. Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi sebebiyle açılacak davanın sonunda hakim, gecikme süresi için ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faize hükmeder. Kıdem tazminatına uygulanacak faizin başlangıcı iş sözleşmesinin sona erme tarihidir. İşçi alacakları kural olarak kesinleşmeden icraya konulabilir. 4857 Sayılı İş Yasasının Ek 3’üncü maddesinin a bendine göre, iş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi yasaya tabi olursa olsun kıdem tazminatı 5 yıllık zamanaşımı süresi tabidir.
Kıdem Tazminatı Davaları pek çok açıdan dikkatli olunması gereken davalardır. Bu nedenle herhangi bir hak kaybı yaşamamak için alanında uzman bir avukattan danışmanlık alınması faydalı olacaktır. Bu bağlamda Bursa Avukat ve Bursa Kıdem Tazminatı Avukatı olarak İş Hukukunun alanına giren tüm konularda uzman İş Hukuku Avukatı kadromuz ile Türker Hukuk Bürosu olarak hukuki destek ve danışmanlık hizmeti vermekteyiz.
İş Hukuku ve kıdem tazminatı davaları ile ilgili sorularınızı Bursa Avukat ve Bursa İş Hukuku Avukatı olarak Türker Hukuk Bürosu’na sorabilirsiniz.
